Sustainable tourism potentials based on the natural resources in Moravica administrative district territory

[D. V. Garabinović]

XVIII, 462 lista

Prirodni resursi predstavljaju jedan od osnovnih atrakcijskih elemenata turističkih kretanja koji u savremenom svetu sve više dobija na značaju. Paralelno sa tim, javlja se težnja ka potpunijem ostvarivanju ciljeva koncepta održivog razvoja, iz koje proističe i održivi turizam. Prirodni resursi mogu biti nedovoljno ili prekomerno turistički iskorišćeni što dovodi do potrebe za razmatranjem njihove održivosti, odnosno usmerenosti na održivi turizam zasnovan na prirodnim resursima. Osnovni cilj doktorske disertacije je utvrđivanje mogućnosti kreiranja kvalitetnije turističke ponude Moravičkog upravnog okruga iskorišćavanjem prirodnih resursa kao jednog od pokretača razvoja održivog turizma ovog područja. Sprovedeno je istraživanje aktuelne i potencijalne turističke ponude Moravičkog upravnog okruga, njenog vrednovanja i održivosti, koje je obuhvatilo dva zasebna istraživanja: 1) istraživanje potencijala prirodnih resursa za razvoj turizma i 2) istraživanje doprinosa razvoja turizma zasnovanog na prirodnim resursima održivom turizmu. Prvo je sprovedeno ocenjivanjem 40 odabranih prirodnih lokaliteta od strane stručnjaka iz odgovarajućih oblasti i autora korišćenjem modela zasnovanog na prilagođavanju postojećeg modela za procenu geo-lokaliteta – GAM. Dodatno je sprovedeno istraživanje mišljenja (potencijalnih) turista o značaju karakteristika prirodnih lokaliteta primenom analitičkog hijerarhijskog procesa – AHP. Utvrđeni težinski koeficijenti su potom iskorišćeni za korigovanje vrednosti ocena prirodnih lokaliteta čime se dobija realnija slika o njihovoj turističkoj atraktivnosti i vrši njihovo rangiranje. Drugo istraživanje sprovedeno je na uzorku stanovnika četiri teritorijalne jedinice Moravičkog upravnog okruga (tri opštine i jedan grad) korišćenjem prilagođenih odabranih tvrdnji iz SUS-TAS modela svrstanih u tri grupe – ekonomske, socijalne i ekološke. Utvrđeno je da Moravički upravni okrug raspolaže prirodnim resursima, prirodni resursi nisu iskorišćeni za razvoj turizma i da funkcionalne karakteristike destinacije doprinose potpunijem razvoju turizma zasnovanog na prirodnim resursima. Na osnovu navedenog se zaključuje da prirodni resursi na teritoriji Moravičkog upravnog okruga imaju potencijal za razvoj turizma. Takođe je ustanovljeno da razvoj turizma zasnovanog na prirodnim resursima doprinosi ekonomskoj, socijalnoj i ekološkoj komponenti održivog turizma Moravičkog upravnog okruga. Na osnovu navedenog se konstatuje da razvoj turizma zasnovanog na prirodnim resursima doprinosi održivom turizmu Moravičkog upravnog okruga. Glavni zaključak ove doktorske disertacije jeste da prirodni resursi Moravičkog upravnog okruga imaju potencijal za održivi turizam.

Natural resources represent one of the basic attraction elements in tourism movements that are gaining importance in the modern world. At the same time, an aspiration to achieve a more complete aim of sustainable development concept occurs, and its result is sustainable tourism. Natural resources might be insufficiently of excessively used in tourism which brings about the need to consider their sustainability, that is, the direction towards sustainable tourism based on the natural resources. The main aim of this doctoral dissertation is to establish the possibilities for the creation of a better quality tourist offer in Moravica administrative district using natural resources as one of the drivers in sustainable development of tourism in this region. A research of current and potential tourist offer in Moravica administrative district was conducted, its evaluation and sustainability, and it included two separate researches: 1) the research of natural resources potential in tourism development, and 2) the research of tourism contribution to tourism development in sustainable tourism based on the natural resources. The first research was conducted through the assessment of 40 natural sites selected by the experts in the appropriate fields as well as the author using a model based on the adjustment of the existing Geosite Assessment Model – GAM. In addition, a research of potential tourists’ opinions was conducted on the significance of natural sites characteristics through the application of the Analytical Hierarchy Process – AHP. Weighted coefficients determinated in this way were used in natural sites evaluation value correction, which provided a more realistic image on their tourist attractions and enabled their ranking. The second research was conducted on population samples from four territorial units of the Moravica administrative district (three municipalities and one city) using adjusted and selected statements from the SUS-TAS model classified into three groups – economic, social and ecological. It is determined that Moravica administrative district possesses natural resources, natural resources are not used in tourism development, and that destination functional characteristics contribute to a more complete tourism development based on the natural resources. Based on the above, it is concluded that the natural resources in Moravica administrative district possess the potential for tourism development. Also, it has been established that tourism development based on natural resources contributes to the economic, social and ecological component of sustainable tourism in Moravica administrative district. Based on the above, it is concluded that tourism development based on natural resources contributes to sustainable tourism in Moravica administrative district. The main conclusion of this doctoral dissertation is that natural resources in Moravica administrative district possess the potential for sustainable tourism.

održivi turizam, prirodni resursi, valorizacija prirodnih lokaliteta, Moravički upravni okrug

sustainable tourism, natural resources, natural site valorization, Moravica administrative district

338.48:330.15(497.11)(043.3)

Tekst