The possibility for the application of an electronic textbook in serbian language teaching in the lower grades of primary school

[V. M. Sekač]

291 list

Cilj ovog rada jeste da se kreiranjem i primenom prototipa elektronskog udžbenika srpskog jezika, zasnovanog na sociokonstruktivističkom shvatanju učenja, doprinese sveobuhvatnijem sagledavanju i potpunijem razumevanju prirode učenja uz eudžbenik, kao i uticaja jedinstvenih karakteristika e-udžbenika na nastavu srpskog jezika u mlađim razredima osnovne škole. Imajući u vidu da je problem primene elektronskog udžbenika u učenju i nastavi nedovoljno istražen, kreiranju prototipa prethodila je analiza sadržaja postojećih e-udžbenika srpskog jezika za mlađe razrede osnovne škole, kao i ispitivanje iskustava i mišljenja učitelja u vezi sa primenom ove forme udžbenika u nastavi uopšte, kao i u nastavi srpskog jezika. Sadržaj postojećih elektronskih udžbenika analiziran je prema standardima kvaliteta definisanim na temelju opštih standarda elektronskog udžbenika. Istraživački nalazi pokazuju da analizirane publikacije samo u izvesnoj meri koriste mogućnosti elektronskog formata i ne ostvaruju drugačiji pristup procesu učenja u odnosu na štampani udžbenik. Ispitivanje mišljenja učitelja o ovom problemu imalo je dvostruki značaj. S obzirom na iskustvo neposrednog rada sa učenicima, koje između ostalog podrazumeva i korišćenje udžbenika – elektronskog i štampanog – rezultati istraživanja ukazuju na mogućnosti primene elektronskog udžbenika u nastavi, kao i na prednosti i ograničenja u kontekstu doprinosa kvalitetu nastave i kvalitetu učeničkih znanja. Sa druge strane, kako od učitelja u najvećoj meri zavisi uspešnost integrisanja e-udžbenika u nastavni proces, bilo je značajno ispitati njihova iskustva, kao i osposobljenost za primenu ove vrste udžbenika u nastavi. Kreiranim prototipom e-udžbenika uspostavljen je „mentorski odnos” sa učenikom, ostvaren posredstvom raznovrsnih strukturalnih komponenata koje podstiču mentalno angažovanje i pomažu u konstrukciji razumevanja i znanja. Strukturalne komponente e-udžbenika prepoznate su od strane učenika kao podrška učenju. Na taj način ukazano je na konkretne vrednosti e-udžbenika i date su smernice za njegov budući razvoj i način primene u nastavi. Teorijsko i empirijsko istraživanje mogućnosti primene elektronskog udžbenika u nastavi i učenju pokazalo je da e-udžbenici srpskog jezika mogu biti sredstvo učenja koje će kvalitetom i intenzitetom ostvarene komunikacije sa učenikom doprineti konstrukciji znanja. Takvom ishodu doprineće dalja istraživanja različitih aspekata primene savremene tehnologije u vaspitnoobrazovnom procesu uopšte, kao i u nastavi srpskog jezika u mlađim razredima osnovne škole.

The purpose of this paper is to contribute and deepen the understanding of the nature of learning through digital textbooks by way of developing and testing a digital textbook prototype that is based on a social-constructivist understanding of learning. The research focuses on Serbian language education, specifically elementary school pupils. At the time of publishing of this work the nature of the application of interactive digital books was not thoroughly researched. An analysis of the existing Serbian language digital books was conducted, along with surveying teachers on their opinions on the application of digital books both for Serbian language learning and for education in general. Existing digital textbooks were analyzed according to the quality standards defined in the general standards for digital books. Research data shows that analyzed publications only partially use the potential of this digital format and do not significantly alter the learning process of the traditional paper books. Teacher survey on this topic had a two-fold significance. Survey results indicate a potential for application of digital books in education, but also point out advantages and limitations to the improvement of education quality and pupil knowledge. Additionally, as the success of digital book integration into the learning process relies on the teachers, it is important to understand their experience and adeptness to implement these types of textbooks. The developed prototype had created a "mentor-student" relation with the pupil. That relation was achieved with the help of multiple structural components that stimulate engagement and help the pupils construct and internalize knowledge. Those structural components were recognized by pupils as helpful in their learning process. This had pointed towards concrete values of digital textbooks and had specified guidelines for future development and application in education. Tehoretical and empirical research had shown that digital textbooks can be a learning tool that leverages quality and intensity of developed interaction with the pupil to contribute to the development of knowledge. That outcome needs to be supported by further research in developing various aspects of modern technology innovation to the education system in general, as well as in elementary school Serbian language classes.

Elektronski udžbenik srpskog jezika, konstrukcija znanja, interaktivnost, multimedijalnost, hipertekstualnost, savremena nastavna tehnologija

electronic textbook of Serbian language, construction of knowledge, interactivity, multimedia, hypertextuality, ICT in education

371.3::811.163.41(043.3) 004.087:37.091.64

Tekst